W ostatnich dniach wielu naszych klientów posiadających kredyt frankowy sygnalizuje nam, że otrzymało od Raiffeisen Bank International oświadczenie, o tym, że Bank stosował wobec konsumentów praktykę naruszającą ich zbiorowe interesy polegającą na wprowadzeniu konsumentów w błąd. Sprawa jest znacznie bardziej skomplikowana, niż mogłoby się wydawać, toteż w dzisiejszym artykule postanowiliśmy się przyjrzeć bliżej tym oświadczeniom i wyjaśnić, o co w nich chodzi.
UOKiK uznał, że Raiffeisen Bank International wprowadził konsumentów w błąd.
Jak można przeczytać w treści samego oświadczenia, pismo jest skutkiem decyzji Prezesa UOKiKu wydanej w sprawie o nr RBG-8/2020. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że postępowanie to zostało wszczęte na skutek zawiadomienia, jakie otrzymał UOKiK od niezadowolonego konsumenta. Konsument ten w zawiadomieniu poinformował Urząd o tym, że Bank w trakcie trwania umowy kredytu jednostronnie zmienił jej warunki poprzez zmianę treści Regulaminu.
Do zmienionego regulaminu Bank dodał m.in. zapisy dot.:
- sposobu określania kursów kupna i sprzedaży walut stosowanych do uruchomienia, spłaty lub przewalutowania kredytu powiązanego z walutą obcą
- miejsca, w którym można znaleźć informacje o wysokości spreadu walutowego, który jest stosowany przez Bank przy rozliczaniu kredytu powiązanego z walutą obcą
- elementów, jakie składają się na poszczególne kursy publikowane w Tabeli kursowej Banku
- wzoru na podstawie którego można samodzielnie obliczyć wysokość poszczególnych kursów (w tym kursu CHF)
- a także szereg innych postanowień.
Dodatnie powyższych regulacji było pokłosiem coraz większego nagłaśniania spraw frankowych. Postanowienia te w zasadzie miały na celu konwalidowanie (naprawę) wadliwych umów kredytów indeksowanych oraz denominowanych, jakie Bank zawierał głównie w okresie od 2004 do 2009 r. Od lat mówiło się już bowiem o tym, że Banki mają całkowitą dowolność w zakresie ustalania wysokości kursów wymiany walut i w zasadzie nikt nie wie, w jaki sposób są one ustalane w oparciu, o jakie kryteria, czy też parametry, a zwłaszcza dlaczego kursy banku są wyższe od kursów publikowanych np. na portalach wymiany walut.
Skoro Bank Raiffeisen uszczegółowił regulamin, to w czym UOKiK widzi problem?
Strategia banku była wyrachowana i nastawiona na ochronę własnych interesów. Wyglądała ona w następujący sposób:
- najpierw Bank konstruuje postanowienia umowne, które w jasny sposób będą precyzowały treść dotychczas abuzywnych (niedozwolonych) postanowień umownych
- następnie Bank korzysta z możliwości jednostronnej zmiany umowy kredytu polegającej na zmianie treści regulaminu (regulamin jest integralną częścią umowy). W tym celu do wszystkich kredytobiorców Bank rozsyła nowe wersje regulaminu. Kredytobiorca może oczywiście się nie zgodzić na zaproponowane zmiany, jednakże wówczas będzie się to wiązało z wypowiedzeniem umowy kredytu i natychmiastowym postawieniem w stan wymagalności pozostałej do spłaty kwoty kredytu. W konsekwencji dziesiątki tysięcy kredytobiorców (często nieświadomie i w milczący sposób) godzi się wprowadzenie zmian.
- po czasie sporów frankowych przybywa, bank otrzymuje coraz więcej pozwów i na tym etapie postanawia wykorzystać to, że zmianie uległa treść regulaminu. W odpowiedziach na pozew podnosi argumentację, że z jego umowami jest wszystko w porządku, gdyż Bank sam dobrowolnie zmienił je poprzez zmianę regulaminu, a zatem roszczenia Frankowicza o unieważnienie umowy powinno podlegać oddaleniu. Fakt ten został „wyłapany” przez Prezesa UOKiKu i stał się jedną z przyczyn wydania decyzji.
W kontekście powyższego warto zacytować fragment decyzji Prezesa UOKiKu:
„Powyższe przykłady w jednoznaczny sposób obrazują, że Bank kwestionowaną w niniejszym postępowaniu zmianę regulaminów próbował wykorzystywać na swoją korzyść w sporach z frankowiczami przed sądami powszechnymi. Miał być to dla Spółki dodatkowy argument przekonywujący skład orzekający do tego, że analizowane w toku procesu klauzule waloryzacyjne nie mają i nigdy nie miały charakteru abuzywnego.”
Czy przesłane oświadczenia Banku Raiffeisen warto wykorzystać w procesie?
Jeśli Bank w odpowiedzi na pozew odnosił się do zmian Regulaminu, jakie zostały przez niego wprowadzone, to jak najbardziej należy pismo to zgłosić, jako dowód w sprawie. Ewentualnie można podnieść ten argument na rozprawie, wskazując na jednoznacznie nieuczciwe postępowanie Banku Raiffeisen. Sąd orzekający z pewnością weźmie to pod uwagę, gdyż ma gotowy argument na to, aby nie uwzględniać zmian jednostronnie wprowadzonych przez Bank do stosunku prawnego.
Czy oświadczenia Raiffeisen Bank International dowodzą, że umowy kredytu indeksowanego lub denominowanego w CHF są nieważne?
Przedmiotowe oświadczenie dowodzi, że Bank stosował nieuczciwą praktykę w zakresie sposobu zmiany umowy kredytu i regulaminu. Dokument ten nie dowodzi jednak tego, że przedmiotowe umowy kredytów powiązanych z CHF są nieważne. W konsekwencji kredytobiorcy, który chcieliby unieważnić swoją umowę kredytu, w dalszym ciągu są zmuszeniu do dochodzenia swoich praw na drodze sądowej, na co wielu z nich się decyduje.
