Złożenie pozwu o stwierdzenie nieważności umowy nie powoduje z automatu wstrzymania płatności rat kredytowych. Wraz z wnioskiem konieczne jest bowiem złożenie wniosku o udzielenie zabezpieczenie. Wielu frankowiczów obawia się jednak, iż wstrzymując płatność rat zostaną wpisani do BIK. Czy to możliwe? Czy taka procedura jest dozwolona?
Wstrzymanie obowiązku płatności rat kredytowych po wniesieniu pozwu
Zgodnie z art. 730 k.p.c. sąd może udzielić zabezpieczenia w każdej sprawie cywilnej. Sąd może udzielić zabezpieczenia przed wszczęciem postępowania lub w jego toku. Przesłanką do udzielenia zabezpieczenia, jak w każdej sprawie frankowej jest uprawdopodobnienie roszczenia oraz interesu prawnego.
Najczęstszym wnioskiem w sprawie frankowej wstrzymanie obowiązku dokonywania spłaty rat kredytu w wysokości i terminach określonych umowy od momentu wydania postanowienia do czasu uprawomocnienia się wyroku z jednoczesnym zakazaniem wypowiadania umowy kredytu oraz zakazaniem pozwanej dokonywania wpisów dot. informacji nt. powoda w Systemie Bankowym Rejestru oraz w Biurze Informacji od momentu wydania postanowienia do dnia uprawomocnienia się wyroku.
Uprawdopodobnienie roszczenia w sprawie frankowej
Na wstępie należy wyjaśnić, że roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli prima facie jest znaczna szansa na jego istnienie, co nie wyklucza tego, iż w świetle głębszej analizy stanu faktycznego i prawnego, sąd poczyni odmienną ocenę (postanowienia Sądu Apelacyjnego w Szczecinie: z 27 kwietnia 2006 r. I ACz 468/08 – LEX nr 516571 i z 28 grudnia 2006 r. I ACz 1129/06 – LEX nr 516576).
Wymóg uprawdopodobnienia, a nie dowiedzenia istnienia roszczenia, oznacza zwolnienie strony obciążonej ciężarem takiego uprawdopodobnienia, z obowiązku zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym (art. 243 k.p.c.).
Obecnie nie ma już większych problemów z wykazaniem, iż umowy powiązane z frankiem szwajcarskim są nieważne. Jako kancelarie podajemy najczęstsze przyczyny nieważności:
1. Umowa narusza art. 69 ust. 1 prawa bankowego w zw. z art. 353 [1] k.c. w zw. z art. 58 § 1 k.c. poprzez naruszenie granic swobody umów i określenia sposobu denominacji kredytu w sposób wadliwy i dyskwalifikujący umowę, a tym samym prowadzący do jej nieważności. Postanowienia umowne dot. zasad określania waluty denominacji, stosowanej do wyliczenia kwoty podlegającej wypłacie, a następnie rat kredytu są sprzeczne z ustawą, jako kształtowane z naruszeniem właściwości stosunku prawnego a więc z przekroczeniem określonych w art. 353 [1] k.c. granic swobody umów.
2. Umowa narusza art. 353 § 1 kc. w zw. z art. 69 ust. 1 i 2 pr. bank. w zw. z art. 58 kc poprzez naruszenie zasad określoności świadczenia i nieuzgodnienie przedmiotowo istotnych elementów umowy. Przyczyną wadliwości umowy, prowadzącej do jej nieważności, jest narzucony przez bank sposób ustalania wysokości kwoty podlegającej wypłacie, jak i kwoty podlegającej zwrotowi a w konsekwencji i wysokości odsetek – a więc głównych świadczeń stron. Ustalenie ich wysokości wiąże się z koniecznością odwołania się do kursów walut ustalanych przez bank w tabeli kursów. Tymczasem ani umowa, ani inne wzorce umowne stanowiące podstawę ustalenia treści łączącego strony stosunku prawnego, nie określały prawidłowo zasad ustalania tych kursów. Wymaganie dokładnego określenia w umowie kwoty kredytu podlegającej zwrotowi mieści się w szerszym kontekście prawa zobowiązań, które wymaga dla powstania zobowiązania dokładnego oznaczenia świadczenia.
3. Konstrukcja kredytu oparta na wadliwym mechanizmie denominacji jest sprzeczna z art. 69 ust. 1 ustawy prawo bankowe, gdyż zakładając nawet hipotetycznie niezmienność kursów walut z tabeli kursowej Banku z dnia wypłaty przez cały przewidziany w Umowie okres spłaty kredytu, Kredytobiorca jest zmuszony na mocy postanowień zwrócić do banku udostępniony kapitał, odsetki, prowizję od udzielenia kredytu oraz dodatkowy koszt kredytu wynikający z istnienia różnicy między kursem sprzedaży a kursem kupna waluty CHF z tabeli kursowej Banku z dnia wypłaty kredytu.
4. Wyeliminowanie z umowy klauzul abuzywnych związanych m.in. z przyjętym mechanizmem denominacji pozbawia umowę essentialia negotii jakie ustawodawca przewiduje i wymaga dla umów kredytu.
5. Umowa pozostaje w sprzeczności z zasadami współżycia społecznego.
6. Bank stosował niedozwolone klauzule waloryzacyjne, które dot. głównych świadczeń stron, jednakże z uwagi na ich całkowitą nietransparentność oraz niejednoznaczność mogą być badane pod kątem abuzywności.
7. orzecznictwo Sądu Najwyższego jednoznacznie wskazuje, że „po wyeliminowaniu tego rodzaju klauzul utrzymanie umowy o charakterze zamierzonym przez strony NIE JEST MOŻLIWE, co przemawia za jej całkowitą nieważnością (bezskutecznością).”[1]
Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia
Odnosząc się do drugiej z przesłanek łącznych trzeba wskazać, że obecnie praktycznie każdy frankowicz posiada interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia roszczenia niepieniężnego jeżeli suma spełnionych przez niego świadczeń przekroczyła lub też jest równa udostępnionemu kapitałowo.
Jeżeli umow jest nieważna to pobierane przez Bank miesięczne raty kapitałowo – odsetkowe prowadzą tylko do zwiększenia się kwoty bezpodstawnego wzbogacenia pozwanego banku, co w konsekwencji poważnie utrudnia późniejsze rozliczenie stron i wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia. Pobieranie przez bank comiesięcznych rat kredytu odbywa się bez ważnej podstawy prawnej, co stoi w sprzeczności z celem postępowania.
W konsekwencji należy wskazać, że comiesięcznie uiszczane przezfrankowicza na rzecz pozwanej raty kapitało-odsetkowych wpływają na wysokość roszczenia głównego (w zakresie roszczenia o zapłatę), sukcesywnie je zwiększając.
Należy podzielić pogląd wyrażony w podobnej sprawie przez Sąd Apelacyjny w Katowicach (wyrok z 8 marca 2018 r., sygn. I ACa 915/17), który stwierdzając ogólnie, iż „Rozstrzygając wątpliwości związane z pojęciem „interesu prawnego” wskazać należy, że obecnie jest ono pojmowane szeroko, tzn. nie tylko w sposób wynikający z treści określonych przepisów prawa przedmiotowego, lecz także w sposób uwzględniający ogólną sytuację prawną powoda. Uzależnienie powództwa o ustalenie od interesu prawnego, należy zatem pojmować elastycznie, z uwzględnieniem celowościowej jego wykładni, konkretnych okoliczności danej sprawy oraz tego, czy w drodze innego powództwa strona może uzyskać pełną ochronę”
Postanowienie o zabezpieczenie
Wstrzymanie płatności rat kredytu frankowego
Zgodnie z art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c. jeżeli przedmiotem zabezpieczenia nie jest roszczenie pieniężne, sąd udziela zabezpieczenia w taki sposób, jaki stosownie do okoliczności uzna za odpowiedni. W szczególności sąd może unormować prawa i obowiązki stron lub uczestników postępowania na czas trwania postępowania.
Nasza kancelaria stara się aby w każdej prowadzonej sprawie sąd udzielając zabezpieczenia nie tylko wstrzymał obowiązek płatności ale również zakazał bankowi wpisu do BIK oraz wypowiedzieć umowę
Poniżej przykład wzorcowego postanowienia jakie otrzymaliśmy w jednej ze spraw naszych klientów
Postanowienie o zabezpieczenie
Przykład postanowienia:
Niestety, nie w każdej sprawie Sędziowie dają takie postanowienia. Bardzo często Sędziowie wstrzymują płatności rat oddalając wniosek w pozostałym zakresie
Postanowienie o zabezpieczenie
Udzielenie zabezpieczenia a wpis do BIK
Jeżeli Sąd w sentencji zapadłego orzeczenia nie uwzględni wniosku o zakaz wpisywania do BIK, pojawia się wątpliwość czy pomimo tego, iż Sąd wstrzyma płatność rat kredytowych, Bank może wpisać frankowicza do BIK?
Jako kancelaria spotykaliśmy już kilkukrotnie z sytuacją, w której dana osoba uzyskała prawomocne zabezpieczenia a Bank ujawnia ją jako osobę niespłacającą kredytu. W takiej sytuacji pisaliśmy opinie prawne, które wykazywały, iż nie spłacanie rat jest wynikiem orzeczenia sądy a nie samodzielnej decyzji frankowicza. Pozwalało to na przekonanie podmiotu do którego zwracał się frankowicz np. leasingodawcy.
W ocenie kancelarii ujawnienie osoby w BIK, która otrzymała zabezpieczenie poprzez wstrzymanie płatności rat kredytowych pozbawione jest podstawy prawnej i może stanowić przejaw naruszenia dóbr osobistych.
W związku z udzielonym zabezpieczeniem roszczenia, pozwany Bank nie może dokonywać czynności, które miałyby niejako stanowić „sankcję” za niepłacenie rat kredytu w okresie od zabezpieczenia do zakończenia niniejszego postępowania, w szczególności nie może wypowiedzieć stronie powodowej umowy kredytowej z powodu nieuiszczania rat kredytowych oraz nie może przekazywać innym podmiotom informacji o nieuiszczaniu rat kredytu. Wstrzymanie wykonywania obowiązku uiszczania rat kredytu nastąpiło bowiem na podstawie postanowienia Sądu, nie jest zaś wyrazem lekceważenia przez stronę powodowa swoich zobowiązań umownych czy zawinionego niewykonywania zawartej umowy kredytu. Stanowisko kancelarii podzielił Sąd Okręgowy w Warszawie w orzeczeniu z dnia 4 października 2022 roku, sygn. XXVIII C 15716/22.
Postanowienie o zabezpieczenie
Co jeżeli Bank wpisze frankowicza do BIK mimo postanowienia o udzieleniu zabezpieczenia?
W ocenie kancelarii, jeżeli Bank wpisze frankowicza do BIK mimo postanowienie o udzieleniu zabezpieczenia, należy jak najszybciej zwrócić się do swojej kancelarii, celem przygotowania stosownego pisma do Banku wzywającego do zaniechania naruszeń.
Należy również rozważyć ewentualne złożenie pozwu o naruszenie dóbr osobistych. Jeżeli doszło do szkody być może również warto rozważyć kwestię domagania się odszkodowania za poniesioną szkodę.
