Wszyscy z niecierpliwością czekamy na polski wyrok jaki już w 2023 roku ma zapaść w słynnej sprawie C-520/21. Sprawa dotyczy tego, czy banki po unieważnieniu umowy mogą domagać się wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Odbyła się jedna rozprawa, na której to strony wygłosiły swoje stanowiska. W lutym opinię ma wydać Rzecznik Generalny TSUE, a sam wyrok zapadnie zapadnie w połowie 2023 roku. Tymczasem TSUE w dniu 12 stycznia 2023 r. w sprawie C 395/21, potwierdził, że sprzeczne z prawem unijnym jest, aby sąd krajowy zastępował niedozwolone postanowienia własnym oszacowaniem wynagrodzenia za usługę. Przedsiębiorca w ogóle nie musi otrzymać wynagrodzenia. Choć wyrok nie dotyczy stricte kredytu frankowego, to jednak ma doniosłe znaczenie dla frankowiczów i może potwierdzać, iż TSUE nie zezwala na wynagrodzenie po uznaniu abuzywności zapisów umownych, których stroną jest przedsiębiorca.
Sprawa C-395/21 o wynagrodzenie- abuzywna umowa
Wyrok z dnia 12 stycznia 2023 roku dotyczy umowy zawartej pomiędzy przedsiębiorcą a konsumentem, a dokładniej między adwokatem a klientem.
TSUE orzekł, iż sąd krajowy nie może oszacować we własnym zakresie poziomu wynagrodzenia dla przedsiębiorcy po usunięciu z umowy nieuczciwego warunku odnoszącego się właśnie do honorarium. Co ważne, TSUE orzekł, iż przedsiębiorca może w ogóle nie otrzymać wynagrodzenia za swoje usługi.
Klient zawarł kilka umów z adwokatem na litwie o świadczenie usług prawnych. Strony ustaliły wynagrodzenie godzinowe- 100 euro każdą godzinę pracy. Adwokat po pewnym czasie od wykonania usług wystawił faktury. Klient odmówił jednak zapłaty części wynagrodzenia. Adwokat pozwał swojego byłego klienta o kwotę prawie 10 000 euro. Po częściowej przegranej adwokat złożył skargę kasacyjną a sąd na litwie zadał pytanie do TSUE. Zagadnienie dotyczyło wymogu wyrażenia prostym i zrozumiałym językiem warunków umowy o świadczenie usług prawnych oraz skutków stwierdzenia nieuczciwego charakteru warunku określającego cenę tych usług.
W orzeczeniu trybunał wskazał, iż nie można wymagać co prawda od przedsiębiorcy, aby poinformował konsumenta o ostatecznych skutkach finansowych swojego zobowiązania, zależą one bowiem od zdarzeń przyszłych i niezależnych od woli przedsiębiorcy. Adwokat winien jednak przed zawarciem umowy zawrzeć informacje, które “umożliwią konsumentowi podjęcie rozważnej decyzji, przy pełnej świadomości możliwości zaistnienia takich nieprzewidzianych zdarzeń i konsekwencji, jakie mogą one wywołać w odniesieniu do danego świadczenia usług prawnych”.
Trybunał wskazał, iż prawo unii nie stoi na przeszkodzie aby sąd krajowy zastąpił nieuczciwe warunki przepisem prawa krajowego o charakterze dyspozytywnym. Prawo Unii stoi na przeszkodzie temu, aby sąd krajowy zastąpił nieuczciwy warunek, którego nieważność stwierdzono, sądowym oszacowaniem poziomu wynagrodzenia należnego za świadczone usługi. Tym samym możliwe jest całkowite pozbawienie wynagrodzenia.
Trybunał zatem podkreślił, iż prawo UE nie sprzeciwia się temu aby przedsiębiorca w ogóle został pozbawiony wynagrodzenia. Sąd krajowy nie ma prawa uzupełniać umów szacunkami dotyczącymi wynagrodzenia.
Wyroki TSUE o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału
To nie pierwszy taki wyrok. Wcześniej Trybunał wskazał już w grudniu 2022 roku ws. C-625/21, wskazał, iż nieuczciwy przedsiębiorca nie może domagać się zapłaty, jeżeli umowa zawarta z konsumentem zawierała klauzule abuzywne za które odpowiedzialny jest właśnie ten przedsiębiorca.
TSUE po stronie konsumentów
Jak zatem widzimy, Trybunał Sprawiedliwości niemal w każdym najnowszym wyroku chroni prawa konsumenta i podkreśla, iż przedsiębiorca nie powinien czerpać korzyści ze stosowanych przed siebie zapisów niedozwolonych. W ocenie naszej kancelarii, frankowicze powinni być spokojni, co do wyroku w sprawach frankowych. To banki bowiem stworzyły nieważne umowy. Nie powinny one czerpać korzyści z faktu, iż stosowały nieuczciwe zapisy. A domaganie się zapłaty odsetek jak dla kredytu złotowego stawiałoby frankowicza de facto często w gorszej sytuacji niż gdyby ten dalej wykonywał umowę.
Bez wynagrodzenia za korzystanie z kapitału – nasza ocena
W ocenie naszej kancelarii roszczenie banków o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału jest sprzeczne z funkcjami, celami i zasadami ochrony przysługującej konsumentom na mocy Dyrektywy 93/13. Celem Dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.Urz.UE.L 1993 Nr 95, str. 29) jest zapobieganie stosowania przez przedsiębiorców nieuczciwych warunków umownych oraz ochrona konsumenta, jako strony słabszej w stosunku prawnym z przedsiębiorcą.
Warunki umowy, które nie podlegają indywidualnym negocjacjom z konsumentem, mogą być uznane za nieuczciwe, gdy są sprzeczne z zasadami dobrej wiary oraz gdy naruszono równowagę kontraktową stron.
Jeśli przedsiębiorca zawarł we wzorcu umownym nieustalony z konsumentem nieuczciwą klauzulę, to zgodnie z art. 6 ust. 1 Dyrektywy, klauzula taka nie będzie wiążąca dla konsumenta. Gdy klauzula zostanie uznana za nieuczciwą, należy uznać ją za nieistniejącą od samego początku (ex tunc). Celem Dyrektywy jest więc wprowadzenie odstraszającej sankcji dla przedsiębiorcy, która ma zmusić go do zaprzestania nieuczciwych praktyk (funkcja prewencyjna).
Jednocześnie przyjęcie, że pozwanemu przysługuje wynagrodzenie za korzystanie z udostępnionego kapitału, mimo nieważności umowy, wypaczałoby prewencyjnym i odstraszającym celem Dyrektywy 93/13. Pozwany Bank miałby wówczas pewność, że otrzyma wynagrodzenie niezależnie od tego czy jego wzorce umowne będą zgodne z prawem, czy też nie. W konsekwencji bardzo prawdopodobne byłoby to, iż Banki nadal miałyby w swoich wzorcach umownych postanowienia niedozwolone, gdyż jedyną dla nich sankcją byłaby nieważność umowy i możliwość dochodzenia wynagrodzenia za udostępniony kapitał.
Podsumowanie
Czekamy na ostateczny wyrok ws. wynagrodzenia za korzystanie z kapitału. Jesteśmy jednak j spokojni. Jak tylko TSUE wyda wyrok, opiszemy uzasadnieniu na naszym blogu. Równocześnie wskazujemy, iż planujemy uczestniczyć w rozprawie w Strasburgu.
Kancelaria CNO świadczy usługi prawne m.in. w zakresie spraw frankowych.
e-mail: d.ostaszewski@legal.pl,
telefon: 511-030-795
